İşin Durması Halinde İşveren Tarafından Neler Yapılabilir ?

Önceden öngörülemeyen ve kaçınılmayan, tarafların dışından gelen yangın, deprem, sel baskını gibi doğal afetler veya yasama ve yürütme organının kararları veya işlemleri ile iç savaş gibi sosyal olaylar nedeniyle işyerinde faaliyet durabilir.

Bu hallerde işverenin telafi çalışması yaptırma hakkı vardır. İşverenin telafi çalışması yaptırabilmesi için zorlayıcı nedenlerle işyerinde işin asgari bir süre (örneğin, haklı nedenle fesih hakkının doğumu için İş Kanunu madde 24/III ve 25/III’de aranan en az bir hafta) durmuş olması şart değildir.

Ancak, zorlayıcı bir sebeple işyerinde işin aylarca durması halinde telafi çalışması yaptırılamaz, zira bu telafi çalışmasının yasal kurallarına uymayabilecektir. Örneğin ruhsata tabi işlerde faaliyet ruhsatının geçici olarak (3 aylığına) iptali.. Faaliyet ruhsatının tamamen iptali ise işin ruhsata tabi o bölümünün faaliyetinin tamamen durması anlamına gelebilir. İdari yargıya başvurulması, davanın sonucunun aylar bazen yıllar alabileceği malumdur. Bu gibi haller telafi çalışması uygulamasına pek olanak vermez. Örneğin makinaların arızalanması yanında, bakımı veya tamiri ya da elektrik arızaları nedeniyle işyerinin tatil edilmesi veya işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması durumunda da telafi çalışması yaptırılabilecektir.

Telafi çalışması yerine işveren ücretli izin (yıllık izin) de teklif eder ve bunların kullanılmasını sağlayabilir. Yıllık izni düzenleme hakkı kural olarak işverene tanındığı için işveren birikmiş ya da bakiye yıllık izinleri kullandırabilir.

İşveren ayrıca ücretsiz izin de teklif edebilir. Ancak, ücretsiz izin çalışanın mutlak kabulü ile gerçekleşebilecek bir uygulamadır.

Benzer şekilde işin durduğu süreler boyunca (eğer uzun bir süre ise, serbest bölgede çalışan bir şirketin faaliyet izni iptali ve bu konuda dava açılması-bu süreç ve faaliyetin yeniden başlaması aylar alabilecektir) iş akitleri askıya da alınabilir.

Son çare olarak eğer askıya alma çözümü de işletilemiyor ise işletmesel gereklilikler ile iş akitleri ihbarlı ve tazminatlı olarak feshedilebilir. Bunun için işin durmasının uzun zaman alacağı ve yeniden başlama zamanının kestirilemiyor olması ve ücretsiz izin, askıya alma gibi ara çözümlerin de çalışan tarafından kabul edilmemiş olması gerekir.

Özet olarak işin (zorunlu olarak) durması halinde akla gelen ilk uygulama telafi edici çalışma, ikinci olarak yıllık izinlerin kullandırılması ya da ücretsiz izinli sayma, sonrasında iş akdinin askıya alınması son çare olarak da iş akdinin işletmesel gereklilik nedeniyle feshedilmesidir.