1 MAYIS’I HATIRLAMAK: Haftalık Çalışma Süreleri 

Bugün modern dünyada uygulanan çalışma süreleri yaklaşık bir buçuk asırlık bir evrimin neticesidir.

İlk kez 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenlemişlerdir.

30 yıl sonra 1 Mayıs 1886'da ise Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bırakmışlardır. Şikago'da yapılan gösterilere yarım milyon işçi katılmıştır. Kentaki’de 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürümüştür. O dönemde Kentaki'deki parklar, siyahlara kapalıymış. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra siyah beyaz tüm işçiler hep birlikte Ulusal Park'a girmişlerdir. Bu gösteriler 1 Mayıs'ı izleyen günlerde tüm harareti ile devam etmiş ve 4 Mayıs'ta kanlı Haymarket Olayı'na yol açmıştır.

Üç yıl sonra, 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada “Birlik, mücadele ve dayanışma günü ” olarak kutlanmasına karar verilmiş. Böylece ikinci gösteri de 1890 yılında yapılabilmiş.

Zaman içinde 8 saatlik işgünü birçok ülkede resmen kabul edilmiştir. 1 Mayıs da böylece “işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram” niteliğini kazanmıştır.

Ülkemizde Haftalık Çalışma Süresi

Ülkemizde, haftalık çalışma saati 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. Maddesinde düzenlenmektedir. Haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir. Yani bu süre İşveren’in isteğine bağlı olarak 45 saatin altında kararlaştırılabilir.

Haftalık çalışma süresi olarak belirlenen 45 saat, çalışma günlerine eşit olarak bölünerek günlük çalışma saati belirlenir. Ayrıca iş sözleşmesi ile belirlenmesi durumunda da o personel için haftalık çalışma saati 45 saatin altında olabilir.

Haftalık çalışma saatinin işverence veya iş sözleşmelerinde 45 saatin altında belirlendiği hallerde, işçilerin ücretinden daha az çalışıldığı gerekçesiyle azaltma-kesinti yapılamaz.

Günlük çalışma saati belirlenirken haftalık çalışma saati en fazla altı güne bölünebilir. Yani bir haftalık süre içinde en fazla 6 gün çalışma yapılabilir. Bunun nedeni haftanın yedinci gününü hafta tatili olmasıdır. Bugün genelde Pazar’dır, ancak İşyeri ve işin özelliğine göre Pazar olması zorunlu değildir.

İşveren işin düzenlenmesi hakkının sahibi olarak günlük çalışma saatlerini eşit veya birbirinden farklı olarak belirleyebilir ve gerekli olduğu zamanlarda iyi niyet kurallarına uygun olarak bunu değiştirebilir.

Buradan yola çıkarak saatler eğer eşit bölünerek belirlenmiş ise günlük çalışma saati en fazla 7,5 saat olarak belirlenir.

45 saatlik süre salt çalışma süresidir, süreye dinlenme saatleri ve işe gidiş geliş için geçen süreler dahil değildir.

Çalışma saatleri, haftalık 45 saati aşmamak şartıyla günde en fazla 11 saate kadar belirlenebilir. Yani haftada 5 gün çalışan bir işyerinde günde 9 saat çalışma, haftada 4 gün çalışan işyerinde günde 11 saat normal çalışma yapılabilir.

Aşağıdaki hallerde haftalık çalışma süresi 45 saat olarak uygulanmaz, bu hallerde işçilerin ücretinden daha az çalışıldığı gerekçesiyle azaltma-kesinti yapılamaz. Bu haller;

• Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin günlük çalışma saati en fazla 7,5 saat, haftalık çalışma saati en fazla 37,5 saattir.
• Gebe ve emziren işçiler bakımından da günlük çalışma süresi 7.5 saati aşamaz.

Bu süre bazı ülkelerde haftalık çalışma süreleri aşağıdaki gibidir.

Birlik ve dayanışma içinde, barışçıl ve özgür bir çalışma ortamı için mücadele eden tüm emekçilerin 1 MAYIS İŞÇİ-EMEKÇİ BAYRAMI kutlu olsun.