Asgari Geçim İndirimi (AGİ) Tutarının Haczi Mümkün Müdür?

Bu yazımızda 4857 Sayılı İş Kanunun 35. maddesi, İcra İflas Kanunu 355 vd maddeleri ile 6183 Sayılı AATUHK’nun 71. maddesi uyarınca uygulanan AGİ haczi, Yargıtay’ın konuya bakışı ve uygulama tartışılacaktır.

Öncelikle Maaş Haczi nedir?

Maaş haczi; hakkında kesinleşmiş bir icra takibi bulunan bir kişi hakkında, alacaklının talebi ile ve icra müdürlüğünce bağlı olarak çalıştığı tespit edilen işverenliğe hitaben İcra İflas Kanununun (İİK) 83 ve 355 vd. maddelerine dayanılarak borçlu çalışanın maaşının 1/4 üzerinde konulan haczi ifade etmektedir. Bu oran 6183 Sayılı Kanun hükümleri gereğince ‘ ¼ ünden 1/3 üne kadar’ şeklinde ifade edilmekte ise de ¼ olarak uygulanmaktadır.

Hangi alacakların maaş haczi kapsamında haczi mümkündür?

İlgili yasal düzenlemelere göre alacaklı, hizmet akdi ile çalışan borçlunun/işçinin maaşının dörtte biri ile çalışana yapılacak diğer ödemelerin tamamının haczini ve icra dosyasına veya alacaklı kamu idaresi ise ilgili idareye ödenmesini, talep edebilir.

Dolayısıyla ücret ve eklerinin (ücret eklerinden kasıt maaş, ikramiye, fazla mesai, yol parası, yakacak parası gibi giydirilmiş ücret tanımı içinde kalan ücret tabiridir) ¼ ü haczedilebilir. Ancak işçinin açık rızasının varlığı halinde ücret üzerinden kesilebilecek olan 1/4 oranı değişebilir, daha fazla kesinti de yapılabilir.

AGİ Ücret Midir? Maaş Haczi Kapsamında Mıdır?

Asgari Geçim İndirimi (AGİ) ücret midir? AGİ’nin icraya ödenmek üzere yapılan kesintiye dahil edilmesi gerekli midir? Veya ayrıca haczi mümkün müdür? Son zamanlarda üzerinde yoğun bir tartışma yapılan bir konu haline gelmiştir.

Yargıtay’ın konuyla ilgili yorumuna göre AGİ esas ücrete ‘munzam tediyeler’ kapsamına girdiği için esas ücrete dahil değildir ve bu tediyeden kesinti yapılamaz ve haczedilemez. Bu sebeple maaş haczi kesintisinde hesaplamaya dahil edilmemelidir. (Yargıtay 9. HD’nin; 20.10.2008 tarihli, E.2008/3737, K.2008/27673 No.lu Kararı, 12.03.2012 tarihli, E.2012/8530, K.2012/7950 No.lu Kararı, 04.02.2013 tarihli, E.2010/44199, K.2013/3913 No.lu Kararı.)

Yargıtay’ın esas ücrete munzam tediyeler yorumu ile asıl ücrete dahil olmaması hakkındaki yorumu tartışılabilir, doğru da kabul edilebilir.

Ancak Yargıtay’ın bu yorumu kesinti yapılamayacağı ve haczedilemeyeceği noktasına geldiğimizde tamamen hatalıdır; uygulamaya da hatalı yön vermeye başlamıştır. Şöyle ki;

Ücretin saklı kısmı düzenlemesi ile İİK ve 6183 Sayılı AATUHK düzenlemelerinde haczedilemeyecek veya kısmen hacze konu olabilecek para veya malların düzenlemelerinden çıkan sonuç, kısmen haczolunabilecek olanlar veya haczolunamayacak olanlar dışında her malvarlığının/alacağın/hakkın haczedilebileceğidir. Temel kural budur, buradan çıkması gereken sonuç da eğer bir ödeme ¼ ü haczedilebilecek bir ücret ya da ödeme değilse ve başka bir istisna kapsamına da girmiyor ise tamamı haczedilir.

Dolayısıyla eğer Yargıtay gibi biz de AGİ ücret değildir dersek o takdirde AGİ tutarının tamamı haczedilebilmelidir.

Kanaatimizce bu ödeme de işçinin çalışmasının karşılığı olup (önce kesinti yoluyla ücretten alınması sonra şartlarına göre işçiye yeniden iade edilmiş olması bu bağı koparmamaktadır), ücret olmayan bir ödeme Yargıtay’ın tabiri ile munzam tediye sayılır ise olsa olsa tazminatlar gibi yani tamamı haczedilmesi gereken ödemelerden olabilir. Esasen kanaatimiz AGİ bir tazminat değildir, tamamı haczedilemez, Yargıtay’ın tabiri ile munzam tediye de olsa ücrete dahil kabul edilmelidir, ücret sayılmalıdır ve işçi lehine yorum ve ücretin korunması düşüncesi de bunu gerektirebilir.

Sonuç olarak kanaatimiz AGİ’nin hukuki niteliği gereği asıl ücret gibi sayılması yönündedir. Dolayısıyla bu konuda bir kesinti yapmanız gerekir ise yani bu fikirde olur ise bunu hukuk müşaviriniz ile ve mali müşaviriniz ile değerlendirmeli ve hatta işçinin de kesintiyle ilgili muvafakatını mutlaka almalısınız.

Hiç kesinti yapmamak da işverenliği mevcut içtihat karşısında zor durumda bırakmaz. Ancak doğru uygulama yapmak adına kesinti yapacaksanız, bu aşamada ve içtihat henüz haczedilemeyeceği yönünde iken işçinin muvafakatını almadan bunu yapmamak gerekir.

İşverenliğinizce maaş haczi uygulamasına ilişkin detaylı bilgiye İşte Asistan İşveren Rehberinden Ücret (Maaş) Haczi Prosedürü'nü inceleyerek ulaşabilir, izlenmesi ve uygulanması gereken adımları, açıklamaları, maaş haczi müzekkere cevap örnekleri ve ilgili mevzuat bilgileri ile maaş haczi uygulamanızı doğru bir şekilde yönetmek konusunda gereken tam desteği alabilirsiniz.

Asgari geçim indirimizi hesapsihirbazi.com'da hesaplayabilirsiniz.

Yararlı olması dileğimizle.